درمان زخم بستر

درمان زخم بستر

 شناخت زخم بستر

برای شروع روند درمان زخم ،شناخت زخم و عوامل موثر در ایجاد زخم  از واجبات است . به هرگونه گسستگی در انسجام لایه های پوست یا بافت های زیر پوست ،با یا بدون ایجاد شکاف به داخل بافت را زخم می گویند که ممکن است با عمق و اندازه های مختلف در هر نقطه از بدن توسط عوامل فیزیکی (ضربه / فشار / برش جراحی /اصابت گلوله)و یا عوامل شیمیایی (سوختگی با اسید)ایجاد شود.

 

زخم هارا میتوان بر اساس معیار های متفاوتی طبقه بندی کرد که هر کدام از این طبقه بندی ها مختص به خود کارشناس است . ما در این مقاله برای درک آسان تر شما ابتدا زخم های فشاری را توضیح داده و سپس برای تشخیص دقیق تر آن را به 5 درجه  تقسیم کردیم که  به شرح زیر است :

زخم فشاری

شدت زخم های فشاری ایجاد شده ،به عوامل متعددی از جمله اندازه ، سختی و میزان مقاومت بافت و همچنین مدت زمان اعمال فشار بستگی دارد .سایر عوامل موثر در ایجاد زخم های فشاری شامل اصطکاک ،ساییده شدن پوست ،بی حرکتی ،تغذیه نامناسب ،تعریق ناشی از گرما و رطوبت بیش از حد ،در معرض قرار گرفتن محل مستعد با مدفوع و ادرار ،سرطان و یا بیماری های زمینه ای از قبیل بیماری های قلبی و عروقی .

فشار مکانیکی اصلی ترین و بیشترین نقش را در ایجاد این نوع زخم ایفا میکند . پس بهترین راه درمان این نوع زخم برداشتن فشار /جلوگیری از خراشیدگی و هرگونه عامل بیرونی که زخم را ملتحب میسازد است . بهترین راه برداشتن فشار مکانیکی از روی زخم : تشک مواج /  بالش طبی /تغییر پوزیشن است .

درجه 1:

تغییر رنگ دائم پوست به رنگ قرمز ،طوری که ناحیه زخم گرم تر یا سرد تر و دردناک تر از سایر نواحی پوست است و درصورت لمس سفت و متورم حس میشود. خراشی در پوست دیده نمیشود و قرمزی پوست به مرور زمان از بین میرود .

درجه 2:

بخشی از ضخامت پوست کاملا از بین رفته و احتمال آسیب قسمتی از درم (لایه دوم پوست)نیز وجود دارد . رنگ پوست صورتی مایل قرمز است و ممکنه به صورت تاول دیده شود . سطح آن خشک و بدون فرورفتگی عمیق است.

درجه 3:

در این مرحله از زخم اپیدرم و درم (لایه اول و دوم پوست)از بین رفته و ظاهر زخم ممکن است به صورت حفره ای عمیق دیده شود . عمق این زخم در نواحی مانند گوش و بینی که فاقد بافت زیر جلدی اند ، کم است . درزخم های درجه سه چربی قابل رویت است اما، استخوان و تاندون مشاهده نمیشود .

درجه 4:

تمام لایه های پوست از بین رفته اند و علاوه بر عضله ، تاندون و استخوان نیز ممکن است آسیب دیده باشد . آسیب دیدن استخوان میتواند باعث استئومیلیت(عفونت استخوانی) به خصوص در افراد دیابتی باشد و باعث قطع عضو شود . در بستر زخم بافت مرده دیده میشود و ممکن است عضله تاندون و استخوان قابل مشاهده باشد .

درجه نامشخص:

همانند درجه 3 و 4 تمام بافت پوست از بین رفته و روی زخم را یک لایه پوست تیره چرمی مانند (نکروتیک) در برگرفته و امکان تعیین شدت زخم وجود ندارد . در این نوع زخم ابتدا باید دبریدمان (جدا کردن بافت نکروتیک) صورت بگیرد ، سپس درجه زخم مشخص شود.

تشخیص زخم بستر :

پس از آشنایی با چگونگی ایجاد زخم و درجه بندی های معیاری که تعیین کردیم ، نوبت به تشخیص علائم زخم میرسد . این علائم شامل تغییرات غیر معمول در رنگ پوست ناحیه تحت فشار ،تورم بافت ،ترشحات چرکی مانند و سردتر یا گرم تر بودن پوست ناحیه تحت فشار نسبت به سایر نواحی بدن میباشد . بارز ترین نشانه تغییر رنگ پوست ، قرمز شدن پوست ناحیه تحت فشار (اریتم) است.

موقعیت زخم ها نیز میتواند در تشخیص زخم موثر باشد . از نقاط مستعد زخم میتوان به نواحی دارای برجستگی استخوان / دنبالچه / باسن/آرنج / شانه / لگن / قفسه سینه /پاشنه/ مچ پا/لاله گوش اشاره کرد.

پیشگیری و کنترل زخم بستر :

• کاهش فشار موضعی: 1/استفاده از تشک مواج  2/ تغییر پوزیشن هر سه ساعت یک بار  3/قرار دادن بالش کوچک درمیان پاها هنگام خواب 4/استفاده از کفش و صندل طبی
• مراقبت های پوستی:1/ شست و شوی مناسب و عاری نگهداشتن پوست از آلودگی های نظیر ادرار و مدفوع   2/حفظ رطوبت مناسب موضع تحت فشار و ماساژ دورانی پوست با روغن های مناسب مانند روغن زیتون  3/جلوگیری از ساییده شدن پوست
• تغذیه کافی و مناسب: برنامه غذایی بیمار مبتلا به زخم بستر باید شامل مواد غذایی غنی از پروتئین و یون های لازم باشد . مایعات (به خصوص آب) از مهم ترین ارکان اصلی رژیم غذایی یک بیمار است . مواد مغذی مختلف نقش های متفاوتی در روند بهبود زخم دارند . پروتئین ها در رگ زایی و انقباض زخم/ ویتامین A در پوست سازی / ویتامین C در سنتز کلاژن /ویتامینD در ساخت کلسیم/ویتامینK و E به عنوان آنتی اکسیدان در فرایند بهبود زخم نقش دارند .

درمان زخم بستر :

روند درمان زخم به عوامل متعددی بستگی دارد . درجه زخم /مدت زمان ایجاد زخم / شرایط بالینی بیمار / سن / وزن /جنسیت/ سابقه خانوادگی ابتلا به زخم ؛ از عوامل موثر در روند درمان زخم به شمار می آیند . باید به این نکته توجه کرد ، تنها کسی که میتواند روند بهبود زخم را افزایش و خطرات جبران ناپذیر آن را کاهش دهد یک درمانگر زخم با سابقه و ماهر است . درمانگر زخم پس از بررسی شرایط بالینی بیمار و شرایط ظاهری زخم ، برنامه درمانی مختص به همان فرد را تدوین کرده و مرحله به مرحله عملی میکند .

عوامل موثر در درمان زخم بستر :

1/ درمان جراحی

2/دبریدمان(برداشتن بافت نکروتیک (بافت مرده) از سطح پوست)

3/درمان دارویی (استفاده از پماد ها و پانسمان مختلف مثل آلژینات عسل)

4/برداشتن فشار(تشک مواج و تغییر پوزیشن و …)

5/اکسیژن رسانی کافی به زخم

6/عوض کردن به موقع پانسمان

7/کنترل عفونت

8/شست و شوی زخم