تعریف وکیوم‌تراپی درمان زخم
وکیوم‌تراپی یا فشار منفی درمانی است که با استفاده از فشار منفی به همراه پانسمان‌های نوآورانه برای درمان انواع زخم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، فشار منفی به طور دوره‌ای یا مداوم به منطقه زخم اعمال می‌شود، که منجر به تسریع فرآیند درمان زخم می‌شود.
وکیوم‌تراپی زخم با استفاده از دستگاه خلاء (VAC) صورت می‌گیرد و به عنوان یکی از روش‌های معتبر و موثر در درمان زخم‌های حاد و مزمن شناخته می‌شود.
زخم پای دیابتی (DFUs) به عنوان یکی از عوامل اساسی در بستری شدن بیماران دیابتی شناخته می‌شود و به عنوان یک مسئله بهداشتی-سلامتی جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد. در سال‌های اخیر، بهبود در سیستم‌های درمان بیماری دیابت و توسعه‌ی دستورالعمل‌های درمانی، منجر به کاهش قابل توجهی در نرخ قطع عضو در این بیماران شده است.
علاوه بر این، افزایش دانش و تجربیات در زمینه زخم پای دیابتی به علوم پزشکی امکان می‌دهد تا افراد مبتلا به این نوع زخم‌ها از بهترین روش‌ها و تراپی‌های مؤثر برای درمان آنها بهره‌برند. یکی از روش‌های مؤثر در درمان زخم پای دیابتی، استفاده از نیروی فشار منفی یا وکیوم تراپی (NPWT) است.
نیروی فشار منفی یا وکیوم تراپی (NPWT) یک روش درمانی بدون درد است که از فشار منفی کنترل شده با استفاده از یک دستگاه خلاء ایجاد می‌کند. این فشار منفی باعث از بین بردن مایعات اضافی از زخم می‌شود و بهبود درمان زخم پای دیابتی را تسهیل می‌کند.
از اوایل مقالات و آزمایش‌های انجام شده، مشخص شده است که NPWT یک گزینه مؤثر برای درمان زخم‌های حاد و مزمن، به ویژه زخم پای دیابتی (DF)، می‌باشد.
روش عملکرد وکیوم تراپی به این صورت است که با ایجاد فشار منفی، یک محیط مرطوب در زخم ایجاد می‌شود. این عمل باعث کاهش التهاب، حذف عوامل معضلی که به بهبود زخم ایجاد مانع می‌شوند، افزایش جریان خون، تحریک رگ‌زایی و بافت دانه‌بندی، و افزایش تولید سلول‌ها می‌شود.
مزایای ایجاد محیط مرطوب برای زخم توسط وکیوم تراپی
وکیوم تراپی یا NPWT، برای بهبود یافتن زخم، یک محیط مرطوب و ایده‌آل ایجاد می‌کند. زمانی که زخم محیط مرطوبی دارد، تحریک عملکرد رشد، ترمیم و رگ‌زایی را تسهیل می‌کند و افزایش تولید بافت گرانوله را ترویج می‌دهد. همچنین، در مورد زخم‌های دیابتی، محیط مرطوب باعث کاهش درد محلی، حفاظت از انتهای اعصاب و بهبود کیفیت زندگی می‌شود.
کاهش ادم با وکیوم تراپی
کاهش ادم، منجر به کاهش فشار در میان بافت‌ها شده و تاثیر مخربی روی انسداد عروق و انبساط مایع لنفاوی دارد، این امر از پیش‌گیری از این مشکلات جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، با افزایش جریان خون و تامین مواد تغذیه و اکسیژن به بافت‌ها و سلول‌ها، عملکرد مثبت درمانی و مصرف آنتی‌بیوتیک در منطقه زخم را تسهیل می‌کند. در یک مطالعه انجام شده روی ۷ بیمار مبتلا به سوختگی شدید، گزارش شده است که وکیوم تراپی در مقایسه با روش‌های دیگر، باعث کاهش ادم در منطقه سوختگی و تسریع در فرآیند بهبودی شده است.
حتما مطالعه کنید » خطرات زخم بستر را بشناسید | آشنایی با خطرات زخم بستر
ایجاد محیط مناسب برای بهبود زخم
زخم به عنوان یک آسیب یا اختلال در ساختار و عملکرد طبیعی اندام‌های بدن تعریف می‌شود. این آسیب از یک پارگی ساده در لایه سطحی پوست (اپیتلیوم) شروع می‌شود و به بافت زیرپوستی گسترش می‌یابد تا به انسجامات دیگری مانند تاندون‌ها، عضلات، عروق، اعصاب، نسج پارانشیمی و حتی استخوان‌ها برسد. بهبود زخم یک چالش مهم است و مدیریت صحیح و موثر آن بسیار اساسی است. هدف اصلی محققان و پزشکان تحقق موفقیت در فرآیند ترمیم زخم است.
در کشورهایی مانند هند، که به دلیل مشکلات بهداشتی احتمال عفونت زخم بسیار بالا است، استفاده از تکنیک‌های جدید در مراقبت از زخم بسیار حیاتی است. جامعه علمی همواره در جستجوی تکنیک‌های جدید و مؤثر در مدیریت زخم‌های حاد و مزمن بوده و به ویژه با تأکید بر رویکردهای درمانی برای مدیریت زخم‌های مزمن، فعالیت داشته است.
تکنیک‌های نوین مانند وکیوم تراپی برای بهبود زخم‌های بستری با استفاده از خلاء (VAC) بسیار امیدبخش هستند و در مدیریت زخم‌هایی که به سختی بهبود می‌یابند و مزمن هستند، بسیار مفید اثر می‌کنند. اهمیت این تکنیک در کشورهای در حال توسعه به طور قابل توجهی مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از درجات کنترل شده فشار منفی با استفاده از دستگاه وکیوم تراپی منجر به تسریع ترمیم و بهبود در انواع مختلف زخم می‌شود. طبق مطالعات و آزمایش‌ها، پیش از معرفی دستگاه وکیوم تراپی، از دستگاه‌های مکش و بطری‌های خلاء برای ایجاد فشار منفی استفاده می‌شد
. استفاده از این روش‌های قدیمی مشکلات متعددی را به وجود می‌آورد. اولین مدل دستگاه وکیوم تراپی به نام VAC بود و برای اصلاح مشکلات روش‌های قدیمی در ایجاد خلاء به منظور اعمال فشار منفی بر روی زخم طراحی شد. این دستگاه قادر به ایجاد سطوح کنترل شده فشار مداوم یا متناوب توسط خلاء در محدوده ۷۵ تا ۱۲۵ میلی‌متر جیوه بود و سپس با توسعه‌ی بیشتر، آپشن‌های بیشتری به آن اضافه شد. با پیشرفت مطالعات مشخص شد که کاهش مایع بین بافتی (interstitial fluid) به کاهش ادم منجر می‌شود و جریان خون را افزایش می‌دهد. از زمانی که پژوهشگران متوجه شدند فشار منفی از طریق خلاء باعث تولید مولکول‌های پروتئینی و افزایش رگ‌زایی می‌شود، این روش نتایج بسیار خوبی در آزمایش‌ها و مطالعات پزشکی به دست آورده است. علاوه بر این، پزشکان و درمان‌کنندگان زخم‌های مزمن نیز نتایج قابل توجهی از این روش در زخم‌های دیابتی، زخم‌های بستر و غیره گرفته‌اند. همچنین، این روش نسبت به درمان‌های معمولی نسبتاً اقتصادی‌تر است، به ویژه در زخم‌هایی که ترمیم آنها دشوار است.
مزایا و معایب وکیوم تراپی در درمان زخم
مزایا:
1. در دسترس بودن دستگاه‌های وکیوم تراپی از جمله گزینه‌های مثبتی است که برای درمان بیماران ارائه می‌شود. این دستگاه‌ها به مدیریت زخم‌های بستری یا DFU ها (Diabetic Foot Ulcers) کمک می‌کنند.
2. با استفاده از وکیوم تراپی، اندازه زخم‌ها به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد و بافت زخم بهبود می‌یابد. این امر منجر به کاهش درد و راحتی برای بیماران می‌شود.
3. استفاده از وکیوم تراپی می‌تواند به صرفه‌تر و هزینه کمتری برای بستری شدن در بیمارستان منتج شود.
4. دستگاه‌های قابل حمل وکیوم تراپی در اندازه‌های کوچکی در بازار موجود هستند، که نیاز به تعداد کمتری از تغییرات پانسمان دارند.
5. این دستگاه‌ها به راحتی مدیریت می‌شوند و بیماران می‌توانند به صورت خودمدیریتی از آنها استفاده کنند.
حتما مطالعه کنید: برای درمان زخم بستر چه کار کنیم
معایب:
1. در زمان انجام ساکشن ابتدایی، بیماران ممکن است درد و ناراحتی احساس کنند. این احساس ناراحتی معمولاً در مراحل ابتدایی استفاده از دستگاه وکیوم تراپی مشاهده می‌شود.
2. اعضای خانواده یا مراقبان باید به درستی در مورد نحوه استفاده از دستگاه وکیوم تراپی آگاه شوند و آموزش‌های مرتبط را ببینند. این اطلاعات ضروری است تا بهبودی زخم تسریع یابد و مشکلات جدیدی ایجاد نشود.
3. استفاده نادرست از دستگاه وکیوم تراپی ممکن است منجر به اختلال در وضعیت زخم شود و ناراحتی بیشتری برای بیمار ایجاد کند.
نحوه کمک وکیوم‌تراپی به درمان زخم:
فشار منفی بهترین مقدار برای درمان زخم حدود 125 میلی‌متر جیوه است. این فشار منفی به وسیله یک چرخه دوره‌ای به مدت 5 دقیقه و سپس مدت زمانی برای مکش اعمال می‌شود.
مطالعات حیوانی نشان داده است که وکیوم‌تراپی:
1. جریان خون را به سمت منطقه زخم افزایش می‌دهد.
2. تورم بافت را کاهش می‌دهد.
3. مایعات اضافی در منطقه زخم را که ممکن است منجر به کاهش رشد و تکثیر سلولی شود، جذب می‌کند.
4. تعداد باکتری‌ها را کاهش می‌دهد.
5. ساختار سلولی در محیط زخم را تغییر می‌دهد و سیگنال‌های داخلی در سلول‌ها را ایجاد می‌کند که می‌تواند تقسیم سلولی و تشکیل بافت گرانوله را افزایش دهد.
انواع دستگاه‌های وکیوم‌تراپی
در حال حاضر چندین نوع دستگاه وکیوم‌تراپی برای درمان زخم‌ها با استفاده از فشار منفی و پانسمان‌های مختلف در دسترس است که برای درمان زخم‌های خاص طراحی شده‌اند.
1. دستگاه وکیوم اتصال به برق: این نوع دستگاه وکیوم برای بیمارانی مناسب است که تحرک محدود دارند و زخم‌های شدید دارند.
2. دستگاه وکیوم سیار: این دستگاه سبک و با باتری کار می‌کند و برای بیماران اورژانسی و بیماران تحت عمل جراحی مناسب است، به ویژه برای زخم‌های کوچکتری که مقدار اگزودای کمتری دارند.
روش درمان با وکیوم‌تراپی
1. پانسمان فوم به اندازه‌ی زخم برش داده می‌شود و به آرامی توسط درمانگر زخم بر روی زخم قرار می‌گیرد.
2. لوله دستگاه وکیوم بر روی فوم قرار می‌گیرد.
3. پانسمان فوم همراه با چند سانتی‌متر از لوله دستگاه و منطقه اطراف زخم با فیلم شفاف پلی‌اورتان پوشانده می‌شود.
4. انتهای لوله به دستگاه وکیوم متصل می‌شود تا فشار منفی مورد نیاز را تولید کند.
5. هنگامی که دستگاه وکیوم روشن می‌شود، هوا از پانسمان فوم خارج می‌شود.
6. مایع یا اگزودای زخم به وسیله پانسمان فوم جذب می‌شود و به محفظه یکبار مصرف دستگاه وکیوم منتقل می‌شود.
7. پانسمان زخم فشار منفی باید هر 48 ساعت یکبار تعویض شود. در صورت وجود عفونت، هر 24 ساعت تعویض انجام می‌شود. بسته به نوع زخم، مدت زمان درمان با وکیوم‌تراپی ممکن است بین 2 تا 6 هفته باشد.
استفاده از وکیوم‌تراپی در درمان زخم‌ها در موارد زیر مناسب است:
1. زخم‌های جراحی و زخم‌های ناشی از تروما
2. زخم‌های بستر (زخم فشاری)
3. زخم‌های سوختگی
4. زخم‌های مزمن و باز (مانند زخم عروقی و وریدی و زخم پای دیابتی)
5. برای کمک به پیوند پوست
حتما مطالعه کنید » درمان انواع زخم
مزایای وکیوم‌تراپی زخم:
مقایسه با سایر روش‌های درمان زخم، مزایای وکیوم‌تراپی عبارتند از:
1. بهبود بهتر پوست پیوند زده شده و کوتاه‌تر شدن مدت زمان اقامت در بیمارستان.
2. کاهش خطر عفونت زخم برای افراد با زخم‌های پس از تروما ارتوپدی و یا شکستگی باز.
3. بهبود درمان زخم، کاهش مدت زمان اقامت در بیمارستان و کاهش مرگ و میر در افراد مبتلا به مدیاستنیت و زخم‌های التیام نیافته پس از استئوتومی.
4. بهبود درمان زخم در بیماران مبتلا به دیابت و گانگرین که نیاز به جراحی عضو دارند.
مزایای درمان زخم با فشار منفی برای بیمار:
1. ترخیص زودتر از بیمارستان.
2. تعویض کمتر پانسمان زخم.
3. نیاز کمتر به جراحی.
4. صرفه‌جویی در هزینه‌های مراقبت پرستاری.
5. بهبود کیفیت زندگی.
عوارض احتمالی وکیوم‌تراپی زخم:
وکیوم‌تراپی به طور عمومی به صورت ایمن انجام می‌شود و به ندرت ممکن است عوارضی برای بیمار داشته باشد. با این حال، اگر این روش توسط افراد غیرحرفه‌ای انجام شود، ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
1. آسیب به پوست اطراف زخم.
2. چسبیدن بافت‌های گرانوله به پانسمان فوم.
3. احساس درد شدید.
4. تشکیل فیستول.
5. خونریزی ناکنترلی یا ایجاد لخته خونی در زیر پانسمان.