پماد برای زخم‌های بستر سالمندان، چگونه بهترین مراقبت را ارائه دهیم
مقدمه: زخم‌های بستر یکی از مسائل شایع در مراقبت از سالمندان هستند که نیازمند راه‌حل‌های مؤثر برای پیشگیری و درمان آنها می‌باشد. در این مقاله، به بررسی اهمیت مدیریت و درمان زخم‌های بستر می‌پردازیم و راهنمایی‌هایی برای استفاده از پمادهای مناسب در این زمینه ارائه خواهیم داد.
چرا زخم‌های بستر ایجاد می‌شوند؟
زخم‌های بستر عمدتاً به دلیل فشار طولانی‌مدت بر نقاطی از پوست که زیر استخوان قرار دارند، ایجاد می‌شوند. فشار مؤثر بر روی عروق و بافت‌های پوست موجب قطع تامین خون به این مناطق می‌شود و باعث تخریب بافت‌های نرم می‌گردد.
اهمیت پیشگیری از زخم‌های بستر
بهترین راه برای مدیریت زخم‌های بستر، پیشگیری از آن‌هاست. استفاده به موقع از روش‌های پیشگیری مانند تغییر موقعیت بیمار، استفاده از وسایل مناسب برای تخفیف فشار و حفظ تمیزی پوست می‌تواند از ایجاد زخم‌های بستر جلوگیری کند.
پمادهای ضد زخم چگونه کار می‌کنند؟
پمادهای ضد زخم علاوه بر تسکین درد و التیام سریع‌تر زخم‌ها، با ایجاد لایه‌ای محافظتی بر روی پوست، از ایجاد فشار زیاد بر روی نقاط حساس جلوگیری می‌کنند. این پمادها معمولاً حاوی عوامل ضد عفونی کننده نیز هستند.
انواع پمادهای ضد زخم
پمادهای آنتی‌بیوتیکی
این نوع پمادها دارای خاصیت ضدعفونی کننده هستند و به ویژه در زخم‌های عفونی مفید هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها با کنترل رشد باکتری‌ها در منطقه زخم به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند.
پمادهای ترمیم‌کننده
این پمادها حاوی موادی مانند فاکتورهای رشد و پروتئین‌های ترمیمی هستند که فرآیند بهبود و بازسازی بافت‌های پوست را تسریع می‌کنند. آنها به خصوص برای زخم‌های عمقی مفیدند.
نشانه های زخم بستر در افراد سالمند
با توجه به فشار طولانی‌مدت در نقاط مختلف بدن یا روی یک نقطه خاص، زخم‌هایی به نام زخم بستر شکل می‌گیرند. این زخم‌ها به خصوص در افراد مسن با بیماری‌های جدی که ممکن است برای مدت طولانی در خوابراه باشند، شکل می‌گیرند. در این بازه زمانی، فشار بر مناطق مختلف بدن، از جمله نقاط استخوانی، منجر به ایجاد زخم بستر می‌شود. این بیماری یک امر شایع در افرادی است که وقت زیادی را در خوابراه می‌گذرانند و در صورت عدم رعایت اصول، می‌تواند مشکل جدی‌ای تبدیل به آن شود.
زخم بستر در سالمندان به‌طور عمده در افرادی که به مدت طولانی در خوابراه استراحت می‌کنند، مشاهده می‌شود و در مراحل اولیه قابل درمان است. تدابیر ساده‌ای همچون انجام عملیات‌های مرتبط و استفاده از داروها و محصولات گیاهی می‌توانند به درمان کمک کنند.
حتما مطالعه کنید: درمان انواع زخم ها
علل زخم بستر چیست؟
موارد متعددی می‌تواند منجر به زخم بستر شود، اما به‌طور عمده، خواب طولانی، استفاده از تخت‌ها و صندلی‌های نامناسب، و استفاده از لگن‌های نامناسب بیمار می‌توانند عواملی باشند که زخم بستر را ترتیب دهند. یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از زخم بستر، جلوگیری از بی‌حرکتی در افراد مسن یا بیماران است، تا از ایجاد زخم‌های بستری جلوگیری شود.
زخم بستر به‌طور معمول در مناطقی نظیر باسن، شانه‌ها، ستون فقرات، پشت دست یا پا، پشت، پاشنه پا، مچ دست یا پوست پشت زانو ایجاد می‌شود. در صورت عدم درمان، ممکن است زخم بستر به عفونت‌های جدی منجر شود، بنابراین در صورت تشخیص آن در مراحل اولیه، ترتیبات لازم برای درمان آن را فراموش نکنید.
گروه‌های مستعد زخم بستر
افرادی که به مدت طولانی در وضعیت استراحتی ثابت قرار می‌گیرند،
افراد مسن،
افراد دارای دیابت نوع دو، و افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند، به طور خاص در معرض ابتلا به زخم‌های بستری قرار دارند.
درجات زخم بستر
این مشکل در واقع یک نوع زخم بستر است که ناشی از استرس و فشار طولانی‌مدت روی یک منطقه از بدن به وجود می‌آید. اولاً، این آسیب‌ها روی سطح پوست ظاهر می‌شوند، اما در صورت عدم درمان، می‌توانند به عمق استخوان‌ها گسترش یابند. اگر این فشار به مدت طولانی ادامه یابد، خونرسانی به بافت‌های منطقه متوقف می‌شود و از آنجایی که اکسیژن و مواد مغذی به‌طور کافی به سلول‌ها نمی‌رسد، باعث مرگ تدریجی آنها می‌شود. این شرایط به بازدهی بافتی آسیب می‌رساند و زخم بستر به چهار مرحله مختلف تقسیم می‌شود.
زخم بستر به مرور زمان به چندین درجه تقسیم می‌شود که هر درجه از آن نشان‌دهنده شدت و عمق آسیب به بافت‌ها است:
درجه ۱ زخم بستر:
در این مرحله، تغییرات کوچکی در رنگ پوست مشاهده می‌شود که باعث بی‌رنگی و تغییر رنگ پوست می‌گردد. این مرحله دارای کمترین عوارض بوده و بهبود آن در کمتر از چند روز انتظار می‌رود.
درجه ۲ زخم بستر:
در این مرحله، پوست باز می‌شود و تخریب بافت اطراف زخم قابل مشاهده است. در این مرحله احتمال عفونت بالا است و رنگ زخم به قرمز و صورتی تغییر می‌کند. بهبود در این نوع زخم‌ها معمولاً چند هفته به طول می‌انجامد.
درجه ۳ زخم بستر:
در این مرحله، زخم به عمق چربی نفوذ می‌کند. زمان لازم برای بهبود زخم در این مرحله معمولاً چند ماه است.
درجه ۴ زخم بستر:
در این مرحله، زخم به عضلات و استخوان‌ها دست می‌یابد که باعث تشدید وضعیت می‌شود. اغلب اشتباهی که انجام می‌دهند، نادیده گرفتن مراحل اولیه زخم و فرض کردن این مشکلات از عوامل دیگر ناشی می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به تشدید درمان و نیاز به مراجعه به پزشک تخصصی شود.
برای محافظت و درمان زخم بستر از انواع پمادها و داروهای موضعی استفاده می‌شود. این پمادها به صورت معمولی یا با ترکیب با مواد دیگر جهت تسریع فرآیند بهبود و التیام زخم‌ها استفاده می‌شوند. اما استفاده بدون تجویز پزشک از پمادهای معمولی توصیه نمی‌شود، زیرا نوع و میزان استفاده باید با شرایط بیمار هماهنگ شود.
پماد سیلور سولفادیازین، یکی از پمادهای استفاده شده در درمان زخم‌هاست. این پماد به خاطر خاصیت ضد باکتریایی‌اش معمولاً در درمان عفونت‌های پوستی و بهبود زخم‌ها استفاده می‌شود. اما مصرف آن نیاز به تجویز و نظارت پزشک دارد و عوارض جانبی نیز ممکن است ایجاد شود. پیش از استفاده از هر گونه پماد یا دارو، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا تجویز مناسب بر اساس وضعیت شما انجام گیرد.
مسائل پس از استفاده از پماد سولفادیازین برای درمان زخم بستر
پس از استفاده از پماد سولفادیازین برای درمان زخم بستر، توجه به چند مسئله ضروری است. اگر خارش یا سوزش پس از استفاده ادامه دارد، بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید. در صورت مشاهده برجستگی‌های قرمز روی پوست، بهتر است به زودی از یک پزشک متخصص مشورت جویایید. اگر نتایج آزمایش خون تغییر کرده و رنگ پوست تغییر کرده باشد، اگر از پماد به مدت طولانی یا در مناطق وسیعی از بدن استفاده می‌کنید، پزشک شما این نتایج را بررسی خواهد کرد. اگر در طول درمان احساس ناخوشایندی کرده‌اید، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید و نظر او را جویا شوید.
پماد موپیروسین
برای درمان عفونت‌های جزئی پوست، پماد موپیروسین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پماد با کاهش عوامل بیماری‌زا و باکتری‌ها کار می‌کند. قبل از شروع استفاده از پماد موپیروسین، بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید. به ویژه اگر دسته‌های زیری از افراد هستید: خانم‌های باردار یا شیرده، افراد با مشکلات کبدی، یا افرادی که تجربه آلرژی به داروها داشته‌اند.
پماد فوسیدیک اسید
پماد فوسیدیک اسید و فوسیدات سدیم، داروهای ضد باکتریایی هستند که در عفونت‌های ناحیه کوچک پوست موثر هستند. در صورت گسترده‌تر شدن عفونت، نیاز به داروهای آنتی‌بیوتیک ممکن است. پزشک ممکن است ترکیبات ضد التهابی مانند هیدروکورتیزون، فوسیدیک اسید و بتامتازون را به صورت ترکیبی تجویز کند.
روش استفاده از پماد اسید فوسیدیک برای زخم بستر
استفاده از پماد اسید فوسیدیک نیازمند رعایت دقیق دستورات پزشک است. باید لایه نازکی از کرم را به آرامی بر روی ناحیه آسیب دیده مالیده و ماساژ دهید. معمولاً سه تا چهار بار در روز از پماد استفاده کنید و پس از استفاده دست‌های خود را به طور کامل بشویید. همچنین، به خودداری از استفاده بیش از 10 روز توصیه می‌شود.
آیا استفاده از پماد اسید فوسیدیک برای زخم بستر مشکلی ایجاد می‌کند؟
عموماً استفاده از این پماد باعث تحریک ناچیز می‌شود و معمولاً بی‌اثر است. در صورت سوزش یا تحریک شدید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت وجود علائم آلرژی یا ناراحتی‌های شدید، به پزشک مشورت نمایید. در درمان زخم بستر، تغییر وضعیت استراحت و استفاده از بالشتک‌های هوا نیز توصیه می‌شود. بهترین راه‌های درمان متناسب با نوع و شدت زخم بستر توسط پزشک تعیین می‌شود.
روش‌های درمانی برای زخم‌های بستر در محیط منزل
از گذشته تا به امروز، درمان زخم‌های بستر از طریق تکنیک‌های ترکیبی از طب سنتی و داروهای خانگی بهره‌برداری می‌شود. تخصصی به نام طب سنتی، برای درمان خانگی زخم‌های بستر، روش‌های مؤثر زیر را توصیه می‌کند:
استفاده از روغن نارگیل
روغن نارگیل به دلیل حاوی اسیدهای چرب، می‌تواند در بهبود زخم‌های بستر تأثیرگذار باشد. نخست زخم را به‌طور دقیق شسته و خشک کنید. سپس به آرامی روغن نارگیل را بر روی زخم ماساژ دهید تا به پوست جذب شود. ماساژ باید با دقت و بدون فشار زیاد انجام شود تا به بیمار آسیبی وارد نشود.
تاثیر شفابخش عسل
عسل به عنوان یک ترکیب طبیعی، دارای توانایی ضدعفونی کنندگی و تسریع فرآیند التیام زخم‌های بستر است. خاصیت گرم کنندگی عسل باعث افزایش جریان خون در منطقه زخم می‌شود که در بهبود بافت آسیب دیده نقش دارد.
محلول آب نمک
در صورتی که زخم به حدی گرفتار باشد که تمیزکاری مناسب انجام نشود، خطر عفونت افزایش می‌یابد. استفاده از محلول آب و نمک برای شستشو، باعث حذف پوست‌های مرده و کاهش مایع اضافی در بافت زخم می‌شود. دو قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب حل کنید و محلول را برای تمیز کردن زخم مورد استفاده قرار دهید. این عمل را چندین بار در روز با فاصله زمانی مناسب تکرار نمایید.
تأثیرگذاری آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا با ترکیبات مغذی خود، در فرآیند درمان زخم‌های بستر نقش مهمی دارد. این گیاه با افزایش رطوبت پوست، بهبودی زخم را تسریع می‌بخشد. بهترین روش برای استفاده از آلوئه‌ورا، بریدن برگ‌های آن و مالیدن ژل آن روی ناحیه آسیب‌دیده است. سپس با یک پارچه تمیز، محل زخم را پوشش دهید. این اقدام را سه بار در روز انجام دهید.
خاصیت ضدعفونی‌کننده زردچوبه
زردچوبه به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده و آنتی‌اکسیدانی، به عنوان یک ادویه معطر، در بهبود زخم‌های بستر موثر است. برای استفاده از زردچوبه، ابتدا محل آسیب‌دیده را با آب و نمک شستشو دهید، سپس زردچوبه را به میزان معقولی روی زخم بمالید و آن را پانسمان کنید. این اقدام را سه بار در روز انجام دهید و می‌توانید زردچوبه را با شیر نیز مخلوط کرده و مصرف کنید.
هر چند این روش‌های درمانی در بهبود زخم‌های بستر موثری دارند، اما بهتر است در موارد خاص، به‌خصوص برای زخم‌های سالمندان، نظر پزشک متخصص را جویا شده و درمان‌ها را با او مشاوره کنید.
روش‌های درمان زخم بستر
در روش درمانی با لیزر، تشعشع حرارتی از دستگاه لیزر، عمل فراگیری سلولی را تحریک کرده و به تسریع فرآیند التیام زخم کمک می‌نماید. هنگام تمیز کردن زخم، توصیه می‌شود به نکات زیر توجه فرمایید: برای جلوگیری از آسیب دیدگی زخم، از پارچه‌های نرم و بافته نخی استفاده کنید و برای بهبود نتیجه از مرطوب‌کننده‌ها استفاده نمایید. در ضمن، افراد نیازی به استحمام روزانه ندارند. آموزش صحیح انجام پانسمان توسط پرستار، به تسریع فرآیند بهبود زخم کمک می‌کند. پانسمان‌های مناسب محیط زخم را مرطوب نگه داشته و از ورود عوامل بیماری‌زا به زخم جلوگیری می‌کنند. درمان زخم بستر از نوع‌های مختلفی از پانسمان‌ها نظیر ژل، فوم و نوار بهره می‌برد و بر اساس شرایط، انتخاب صحیحی خواهد داشت. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از عفونت و از مسکن‌ها برای تسکین درد، در مراحل مختلف درمان زخم مفید است. روش وکیوم درمانی نیز از فشار منفی کنترل شده برای درمان و ترمیم زخم‌ها استفاده می‌کند. این روش با استفاده از یک لوله هوای خالی به زخم متصل شده، باعث خشک شدن و بهبود زخم می‌شود.
خدمات درمانی کلینیک حکیم زخم
ارائه دهنده انواع خدمات مراقبتی و پرستاری در محیط منزل. زخم بستر به عنوان یک مشکل شایع در بیماران، با ایجاد فشار بر روی یک ناحیه از بدن، به وجود می‌آید. در مراحل ابتدایی، این آسیب‌ها خطرناک نیستند، اما در صورت عدم مراقبت، به تدریج بدتر می‌شوند و به دلیل عفونت می‌توانند وضعیت جدی‌تری به خود بگیرند. تغذیه مناسب نقش مهمی در بهبود زخم بستر ایفا می‌کند. مصرف پروتئین‌ها و مواد غذایی حاوی ویتامین C از عوامل مهم در تسریع فرآیند التیام زخم است. درمان‌های مختلفی برای زخم بستر وجود دارند که به منظور بهبود سلامتی سالمندان از آنها استفاده می‌شود. انواع پانسمان‌ها و لیزر درمانی به عنوان دو روش معمول در این زمینه می‌باشند که با تحریک تولید سلول‌های جدید و تسهیل فرآیند التیام زخم، به بهبود و بهبودی زخم‌ها کمک می‌کنند. همچنین، تغذیه مناسب و رژیم غذایی سالم می‌تواند فرآیند بهبود زخم‌ها را تسریع دهد.
استفاده صحیح از پمادهای ضد زخم
تمیزی و ضمنی‌گیری
قبل از استفاده از هر نوع پماد، باید منطقه زخم با آب و ملایمت تمیز شود. سپس با دستمال نرم و تمیز خشک شود. پس از ضمنی‌گیری، می‌توان پماد را به طور یکنواخت روی زخم مالید.
استفاده منظم
برای نتیجه بهتر، پماد را معمولاً به صورت روزانه تا زمان بهبود کامل و ترمیم زخم مورد استفاده قرار دهید. همچنین، توصیه می‌شود پماد را همیشه در تعداد موردنیاز و به موقع تجدید کنید.
تغذیه مناسب و زخم‌های بستر
تغذیه مناسب نقش مهمی در ترمیم زخم‌های بستر دارد. مواد غذایی حاوی پروتئین، ویتامین C و ریزمغذی‌ها می‌توانند فرآیند بهبود را تسریع کنند.
نتیجه‌گیری
در مراقبت از سالمندان و جلوگیری از ایجاد زخم‌های بستر، استفاده مناسب از پمادهای ضد زخم به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر ترمیم و بهبود زخم‌ها اهمیت دارد. همچنین، تغذیه مناسب، تغییر موقعیت منظم بیمار و پیروی از راهنمایی‌های پزشکی نیز در این راستا کمک‌کننده خواهند بود.
سوالات متداول
زخم‌های بستر چگونه ایجاد می‌شوند؟
زخم‌های بستر عمدتاً به دلیل قرار گرفتن فشار طولانی‌مدت بر روی پوست در نقاط حساس بدن ایجاد می‌شوند.
آیا استفاده از پماد ضد زخم برای همه مناسب است؟
بسته به نوع زخم و شرایط فرد، پمادهای ضد زخم مختلفی ممکن است مناسب باشند. بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
آیا تغذیه مناسب می‌تواند در ترمیم زخم‌های بستر کمک کند؟
بله، تغذیه حسن می‌تواند فرآیند ترمیم زخم‌ها را تسریع داده و به بهبود سریع‌تر آنها کمک کند.
آیا پمادهای ضد زخم بدون نسخه پزشک قابل استفاده هستند؟
بله، در برخی موارد پمادهای ضد زخم بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه و استفاده هستند. اما در صورت زخم‌های بزرگ و عمیق، بهتر است ابتدا راهنمایی پزشک را دریافت کنید.
آیا تغییر موقعیت بیمار در پیشگیری از زخم‌های بستر مهم است؟
بله، تغییر موقعیت منظم بیمار و استفاده از وسایل تخفیف فشار می‌تواند از ایجاد زخم‌های بستر جلوگیری کند.